Tijdens beide dramatische crises van de afgelopen twee jaar – Corona en de oorlog in Oekraïne – hebben de mensen van Maccabi Europe bewezen dat ze veel meer zijn dan alleen een sportorganisatie. De toegewijde vrijwilligers en het bestaande internationale netwerk namen de taak op zich om hulp te bieden aan degenen die dat meer dan wie ook nodig hadden. Lilach Tzadik-Weiss sprak met een aantal mensen achter Maccabi. Zij vertelden over het gevoel van roeping en over de werkzaamheden die 24/7 plaatsvinden.
Op het kantoor van Maccabi, tussen de medailles en trofeeën, ontmoet ik Gabriel Kornmehl en Stephanie Abraham, leden van het bestuur van Maccabi Nederland. Zij legden uit wat Joodse kinderen aantrekt in Maccabi.
Doel van Maccabi: gezelligheid
“We zijn net bezig met Maccabi Dizengoff,” zegt Gabriel, “dat zijn feesten voor Joodse kinderen. We beginnen met jongeren van 12 tot en met 17 die, nu de beperkingen zijn opgeheven, eindelijk mogen uitgaan.” Stephanie vult aan: “Joodse kinderen willen andere Joodse kinderen leren kennen.” Gabriel kent het onderwerp van dichtbij – hij neemt al van jongs af aan deel aan de sportactiviteiten van Maccabi. “Ik heb tijdens het sporten bij Maccabi vrienden leren kennen die ik anders nooit zou hebben ontmoet. Tot aan de dag van vandaag zijn we vrienden. Wat zo mooi is aan Maccabi Nederland, is dat je niet halachisch Joods (Joods volgens de Joodse wet) hoeft te zijn. Het maakt niet uit wie in de familie Joods is. Ook al was alleen je opa of oma Joods, iedereen is welkom. Maccabi wil een organisatie zijn die iedereen accepteert. Het is gezellig om mensen bij elkaar te brengen en te sporten op hoog niveau.”
Voelt iedereen zich bij Maccabi thuis? Daar sprak ik over met Eyal Halm, van oorsprong Israëli en secretaris van Schietsportvereniging Maccabi. Eyal vertelde dat hijzelf met open armen bij de club werd ontvangen. “De leden voelen dat onze club er één is met een ziel. Ze komen naar ons toe, ook al zitten we ver weg en kunnen ze naar schietclubs dichter bij huis. Wat ons verenigt, is de verbondenheid met het jodendom. We steken samen kaarsen aan met Chanoeka en wij respecteren Joodse feestdagen.”
Belangrijk om iedereen het gevoel te geven erbij te horen
Al aan het begin van de coronapandemie vertelde Laura Renberg dat Maccabi Nederland veel meer doet dan alleen sportactiviteiten organiseren. “Binnen 24 uur brachten we meer dan 150 vrijwilligers bijeen! Dankzij deze opzet hebben we iedereen in heel Nederland die hulp nodig had, Joods of niet-Joods, kunnen helpen. We hebben levensmiddelen, medicijnen en babyvoeding uitgedeeld, we hebben zelfs honden uitgelaten.” De groep vrijwilligers die aan het begin van de pandemie was opgericht, is afgelopen tijd weer actief geworden bij het bieden van hulp aan vluchtelingen uit Oekraïne. En iedere dag sluiten zich extra vrijwilligers aan.
Laura is manager van de projecten en de communicatie van Maccabi Europe. Ze houdt zich verder bezig met de gemeenschap en de evenementen van Maccabi Nederland. Dezer dagen is ze, onder de vlag van Maccabi Europe, verantwoordelijk voor de logistiek rondom de zorg voor vluchtelingen uit Oekraïne. Ik sprak haar ’s avonds laat, telefonisch. Ze was vanuit Amstelveen onderweg naar huis, na opnieuw een drukbezette dag met het aansturen van de hulpactie voor vluchtelingen. Hoe veeleisend is de opdracht die op Laura’s schouders rust? Tijdens haar rit ontdekte ze in haar tas de lunch die ze helemaal vergeten was.
David Beesemer, voorzitter van zowel Maccabi Nederland als Maccabi Europe, is 24 uur per dag bezig met Maccabi en de reddingsoperatie die hij heeft geïnitieerd. In zijn drukke agenda vond hij een paar minuten om Dutchtown deelgenoot te maken van de enorme voldoening die hulp aan de medemens hem geeft. “Het aantal mensen dat wil helpen, is immens. Voor mij is het belangrijkste iedereen het gevoel te geven erbij te horen – een onderdeel van de gemeenschap. De noodzaak om te helpen, bestaat bij iedereen en ik zie veel voldoening bij degenen die hulp bieden. Dat vervult hen met trots – en mij ook. Ik krijg zoveel positieve reacties over mijn vrijwilligerswerk, dat geeft me zoveel kracht.”
Beesemer kwam voor veel meer te staan dan hij zich had kunnen voorstellen toen hij deze taak op zich nam. “Nooit van mijn leven had ik gedacht dat ik twee jaar coronavoorzitter van Maccabi Europe zou worden. En het was nooit van mijn leven bij me opgekomen dat mijn carrière bij Maccabi zou inhouden dat ik hulp en onderdak zou bieden aan Joden, onze broeders en zusters, die hun land ontvluchten.”
Hulp aan onze broeders en zusters tijdens hun ontsnapping
David vertelt hoe het allemaal begon. Hij laat geen detail weg. Donderdag 24 februari om tien over acht ’s morgens liet Viktoria Dyakova, voorzitter van Maccabi Oekraïne en bestuurslid van Maccabi Europe, ons in de Europese Whatsappgroep weten dat de oorlog was begonnen en dat ze hulp nodig hadden. Slechts enkele minuten later hadden we binnen Maccabi Europe een taskforce opgezet. De president van Maccabi Europe en voorzitter van Maccabi Slowakije, Dagmar Gavornikova, beschikte over een netwerk in Oekraïne. Daardoor was het mogelijk om mensen naar de grens met Roemenië te brengen. Binnen 72 uur na het bericht van Vika kwam de eerste groep vluchtelingen naar het hotel in Bucharest dat Maccabi Roemenië voor hen had geregeld. Zij hadden een weg vol obstakels afgelegd: een busreis naar de grens, daar uren wachten en vervolgens te voet de grens oversteken. Daarna gingen ze verder met een veerpont, waarna Marko van Maccabi Roemenië ze op stond te wachten en ze met een bus naar het hotel bracht.
Het lukte echter niet iedereen om te vluchten. Viktoria Dyakova van Maccabi Oekraïne schreef aan de taskforce: “Dank aan iedereen die hulp biedt en steun geeft. Wij vinden het heel belangrijk dat jullie ons bijstaan in deze zware tijd. Op dit moment zijn nog steeds veel leden van Maccabi Oekraïne in gevaar. We zitten ver van de grens maar je hoort hier in de stad ontploffingen, beschietingen en sirenes. We zitten al drie nachten in de schuilkelder, maar wij zijn Maccabi – sterk en moedig!”
We hebben echt een mitswa kunnen doen
Als ik Gabriel en Stephanie vraag naar hun betrokkenheid in deze operatie, legt Stephanie uit: “Laura is hier dag en nacht mee bezig. Zij overziet samen met David het hele plaatje. Wij doen wat zij van ons vraagt. Als er te weinig mensen zijn om eten te serveren, dan komt iemand van ons.” Alle bestuursleden van Maccabi en ook leden van de verschillende verenigingen zijn op één of andere manier betrokken.
Gabriel: “Dit is de eerste keer dat ik meemaak dat Maccabi bij zo’n crisis betrokken is. Het is mooi om te zien dat Maccabi zo’n groot netwerk heeft. En dat je ook zelf in actie kunt komen. Iedereen wil helpen en bijdragen. Ik ben er trots op hier onderdeel van uit te maken.” Stephanie vult aan: “Niet alleen in Nederland. We werken samen met verschillende landen om dingen voor elkaar te krijgen. Als het mensen lukt om Oekraïne te verlaten en in Polen terecht te komen, dan vindt Maccabi Polen een plek voor ze om te overnachten. Daarna zorgen wij ervoor dat ze hiernaartoe kunnen komen.”
Op een dag verzocht Laura hen om een vrouw met twee kinderen van zes en dertien van Schiphol op te halen. “Het was verdrietig om te zien dat ze zich nog in een shocktoestand bevonden en niet beseften dat ze veilig waren. We waren blij dat er iemand was die we konden helpen. We kregen het telefoonnummer van haar broer en we belden hem op. Zij kon met hem praten terwijl wij haar naar een veilige plek brachten. Alles wat ze hadden, waren drie kleine rugzakjes en een trolley. Dit maakte veel indruk op mij.” Gabriel voegt er enthousiast aan toe: “We hebben echt een mitswa kunnen doen.”
We doen het samen
De hulp van Maccabi aan vluchtelingen houdt niet op bij de redding uit Oekraïne. Beesemer nam contact op met de eigenaar van de hotels Adagio en Ibis in Amstelveen, Baruch (Bart) van de Kamp, en vroeg om zijn hulp. Aanvankelijk vroeg hij slechts om enkele kamers voor de eerste achttien vluchtelingen die met hulp van Maccabi aankwamen. Maar toen er ongeveer tweehonderd vluchtelingen onderweg waren, heeft Van de Kamp zijn hotels ter beschikking gesteld. Van de Kamp doet bescheiden over zijn bijdrage: “Wij doen dit met onze goede vrienden van Maccabi en met de collega’s van de Borealis Hotel Group. Het is een bijzonder gevoel om vluchtelingen hulp te kunnen bieden. We hebben een geweldig team samengesteld en samen met de bijzondere mensen uit Oekraïne hebben we een soort nieuwe gemeenschap gecreëerd die ons allemaal na aan het hart ligt.”
Toen Beesemer zich tot de vrijwilligers richtte en hun vertelde dat er veel meer vluchtelingen aan zouden komen dan verwacht en dat de gemeente hierop niet is voorbereid, kwamen er onmiddellijk reacties. In de Whatsappgroep werden activiteiten aangeboden en binnen minder dan een kwartier waren er veel meer vrijwilligers dan voor de missie nodig was.
Maccabi heeft Russischtalige vrijwilligers die dag en nacht in contact staan met de vluchtelingen. Hulpvragen worden doorgegeven en op iedere vraag wordt meteen gereageerd in de Whatsappgroep. Op een avond kwam het verzoek binnen om onmiddellijk drie mensen naar het ziekenhuis te brengen en binnen twee minuten stond er een vrijwilliger die hen kwam ophalen. Op een andere dag zochten – en vonden – ze direct een kinderwagen voor een moeder die met een baby van twee weken oud was aangekomen. Uit de groep mensen die uit Polen kwam, werd ’s nachts onderweg een bericht gestuurd over een vrouw die kiespijn had. Meteen de volgende ochtend nam een Oekraïenstalige vrijwilligster haar mee naar de tandarts voor een behandeling.
Dit is mijn erfgoed
De mensen van Maccabi zijn allemaal volop bezig met hulp bieden aan vluchtelingen. Laura werkt dag en nacht: “Ook thuis zit ik de hele tijd aan de telefoon en de computer. Ik heb mijn kinderen uitgelegd dat ik anderen help en dat ik hoop dat als ons zoiets overkomt, wij ook op deze manier geholpen zullen worden.” Laura stelt het vrijwilligerswerk vooral in historisch perspectief: “Als Joodse vrouw begrijp ik waar de vurige wil vandaan komt om vluchtelingen te helpen – iedereen is met de verhalen van de Sjoa opgegroeid. Mijn grootouders zijn gered door een Italiaanse vriend die hen over de grens hielp te vluchten.”
Ook bij David komt de familiegeschiedenis naar boven. “Dit deed me denken aan de trauma’s van mijn ouders en grootouders ten gevolge van de Sjoa. Dat heeft oude wonden opengereten waarvan ik niet eens wist dat ze bestonden en ik voelde dat dit het moment was om onderdeel te worden van het verhaal. Dit is mijn verantwoordelijkheid. Dit is mijn erfgoed.”
