In dit stuk beginnen we met de Nakba en eindigen met de enige mogelijke oplossing voor het conflict.
Wat is de "Nakba"?
De Nakba (in het Arabisch ‘de ramp’), is de naam die de Palestijnen de periode in de Onafhankelijkheidsoorlog noemen, toen ongeveer 700.000 Palestijnen hun huizen in Israël verlieten en vluchtelingen werden. De Nakba kan gezien worden als de belangrijkste gebeurtenis onder de oorzaken van het Israëlisch-Palestijnse conflict. De datum waarop de Palestijnen Nakba herdenken is dezelfde dag waarop Israël zijn Onafhankelijkheidsdag viert.
De meeste Palestijnen die tijdens de oorlog vertrokken, vestigden zich in de gebieden van Judea en Samaria en Gaza of in Jordanië, Syrië en Libanon. Na de overwinning van Israël in de oorlog mochten ze niet langer naar hun huizen terugkeren. Veel van deze vluchtelingen hebben nog steeds de sleutels van hun huizen in Israël en hangen deze aan de muur als teken van herdenking. Veel Palestijnen die niet zijn gevlucht en in hun huizen zijn gebleven, wonen daar echter tot op de dag van vandaag en zijn inwoners van de staat Israël. Dit zijn de vele Arabische steden en dorpen waar we doorheen komen tijdens onze reizen in Israël.
Er is een groot debat gaande tussen de partijen over de reden voor het vertrek van zoveel Palestijnen uit hun huizen. Israël zegt dat ze vluchtten toen ze zagen dat ze de oorlog aan het verliezen waren en omdat de leiders van de Arabische landen hen beloofden dat ze, na dat ze de oorlog wonnen, konden terugkeren naar hun huizen die ze hadden verlaten. De Palestijnen beweren dat ze door het Israëlische leger met geweld uit hun huizen zijn verdreven. De waarheid is dat er veel voorbeelden waren van al deze redenen en het is onmogelijk om te bepalen welke reden de belangrijkste was.
Naar mijn mening moet de ramp van de Palestijnen die hun huizen verlieten herdacht en erkend worden. Maar het is belangrijker om te onthouden en erkennen dat als Israël de oorlog had verloren, is het zeker dat de Palestijnen alle Joden in het gebied zouden hebben gedood en verdreven. Daar bestaat geen twijfel over, want dit was hun verklaarde doel.
Hoeveel oorlogen waren er tussen Israël en de aangrenzende Arabische landen?
Israël had drie 'grote' oorlogen tegen de Arabische buurlanden – vooral Egypte, Syrië en Jordanië, en drie 'kleine' oorlogen tegen de terroristische organisaties PLO, Hezbollah en Hamas. Daarnaast waren er nog vele andere operaties of kleinere gevechtsevenementen.
De eerste oorlog is de onafhankelijkheidsoorlog die onmiddellijk begon na de VN-stemming over het verdelingsplan in 1947 en werd geïntensiveerd na de onafhankelijkheidsverklaring van Israël in 1948. Zowel de Palestijnen die in Israël woonden als de landen – Egypte, Syrië, Jordanië, Irak, Saoedi-Arabië en Libanon vielen Israël aan. De oorlog duurde anderhalf jaar en uiteindelijk won Israël en breidde het zijn grenzen enigszins uit.
De nieuwe grenzen van Israel na de onafhankelijkheidsoorlog
De tweede oorlog is de Zesdaagse Oorlog. Jarenlang hebben de Arabische landen Israël bedreigd en aangevallen met 'kleine' aanvallen. In 1965 werd de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO) opgericht, die ook Israël vanuit Syrië aanviel. In 1967 viel Israël Syrië, Jordanië en Egypte aan en won binnen zes dagen de oorlog. Aan het einde van deze oorlog nam Israël de controle over het oude Jeruzalem en gebieden uit Jordanië (de gebieden die volgens het verdelingsplan aan de Palestijnen zouden toebehoren) en gebieden uit Syrië (de Golan gebergte) en Egypte (Gaza).
De derde oorlog is de Jom Kipoeroorlog. In 1973 verrasten Syrië en Egypte Israël en vielen vanuit het noorden en het zuiden aan. In de eerste week controleerden ze gebieden en doodden veel soldaten, maar daarna kon Israël de aanval stoppen en de oorlog winnen.
De drie 'kleinere' oorlogen zijn de Eerste Libanonoorlog (1982), de Tweede Libanonoorlog (2006) en de huidige oorlog in Gaza. Deze oorlogen waren niet tegen staten, maar tegen terroristische organisaties die Israël aanvielen. Er zijn geen winnaars in deze oorlogen – Israël heeft veel terroristen (en ook veel burgers) gedood, maar is er telkens slechts in geslaagd verdere aanvallen voor een beperkte periode te voorkomen.
Israëliërs zeggen dat Arabische landen alle oorlogen zijn begonnen – is dit waar?
Ja, in het algemeen viel Israël de Arabische landen nooit proactief aan, maar alleen als reactie. In de Zesdaagse Oorlog viel Israël als eerste aan, alleen toen het zeker was dat de Arabische landen van plan waren het land zeer binnenkort aan te vallen. De oorlogen tegen terroristische organisaties waren altijd een reactie op terroristische aanvallen op Israël.
Tot de vredesakkoorden erkenden de Arabische landen het bestaansrecht van Israël niet. De terroristische organisaties erkennen Israël tot op de dag van vandaag niet en hebben altijd verklaard dat het hun doel is Israël te vernietigen. Israël heeft altijd beweerd dat het geïnteresseerd is in een leven in vrede (maar ook in veiligheid) naast de Arabische landen en dat het bereid is om de definitieve grenzen te bespreken (Er is wel binnen Israël een debat gaande over wat deze grenzen zouden moeten zijn). Na de Zesdaagse Oorlog stelde Israël de Egyptenaren en Syrië voor om onderhandelingen te beginnen over een vredesakkoord in ruil voor erkenning van Israël en de terugkeer van de bezette gebieden. Maar de Arabische landen weigerden het aanbod. Ze kwamen bijeen op de Conferentie van Khartoem en stelden de “Drie Nee’s” vast: nee tegen een erkenning van de staat Israël, nee tegen onderhandelingen met Israël en nee tegen een vredesovereenkomst met Israël.
Met welke buurlanden heeft Israël inmiddels een vredesakkoord?
In 1979 ondertekenden Israël en Egypte een vredesverdrag. In 1994 werd een vredesakkoord getekend met Jordanië. Sinds deze overeenkomsten is er geen oorlog meer geweest tussen deze landen. In 2020 werden de Abraham-akkoorden ondertekend tussen Israël en verschillende moslimlanden (Verenigde Arabische Emiraten, Bahrein, Marokko en Soedan). In 1993 werd de Oslo-overeenkomst ondertekend tussen Israël en de Palestijnen, die het eerste deel van een volledig vredesakkoord moest zijn.
De betrekkingen tussen Israël en deze landen zijn nog steeds problematisch en worden beschouwd als een 'koude vrede'. Ze werken echter goed en er bestaan voldoende betrekkingen tussen de landen die hoop geven dat er in de toekomst warmere betrekkingen kunnen ontstaan. Het Oslo-akkoord met de Palestijnen kwam niet tot ontwikkeling en ging niet naar de volgende fase. Zowel omdat terroristische organisaties zoals Hamas, die tegen het akkoord waren, aan Palestijnse kant aan de macht kwamen, als ook omdat het Israëlische rechts, dat ook tegen het akkoord was, aan de macht kwam in Israël. Hamas en andere Palestijnse organisaties voerden veel aanvallen uit in Israël (voornamelijk zelfmoordaanslagen in Israëlische steden die het leven van veel Israëli's eisten) om de overeenkomst te beschadigen. Tegelijker tijd Israëlisch rechts doorging met het vestigen van nederzettingen in gebieden die volgens de overeenkomst zouden in de toekomst aan de Palestijnen worden overgedragen.
Wat is de ‘bezetting’ en wie zijn de ‘kolonisten’?
Als het over de ‘bezetting’ gaat, bedoelen mensen meestal de overname door Israël tijdens de Zesdaagse Oorlog (1967) van de gebieden in Judea en Samaria, Oost-Jeruzalem en Gaza – waar Palestijnen wonen. In de jaren na de oorlog stichtten Israëlische burgers nederzettingen in deze Palestijnse gebieden. Deze nederzettingen worden in termen van internationaal recht als illegaal beschouwd. De joden die daar wonen worden kolonisten genoemd. De Israëlische regering moedigde de oprichting van deze nederzettingen aan – soms direct en soms indirect door het niet te straffen.
Voor veel Palestijnen betekent de ‘bezetting’ echter de vestiging van Joden in het hele gebied van de staat Israël/Palestina, te beginnen met de ‘Nakba’ in 1948. Dit verschil is van grot belang bij het oproepen tot het einde van de bezetting. Dat is de reden waarom veel Israëli's (en ik ben een van hen) die tegen de bezetting van 1967 zijn en een oprichting van een Palestijnse staat steunen, zich verzetten tegen slogans als 'Free Palestine' of ‘From the river to the see Palestine will be free'. Deze slogans verwijzen naar de levens van Joden op het hele grondgebied van Israël als een ‘bezetting’ waaraan een einde moet komen. Degenen die oproepen tot de “bevrijding van heel Palestina” erkennen feitelijk niet het recht van de Joden op een staat in de regio. Ze roepen op om hen daaruit te verwijderen of te vermoorden.
Wat is het verschil tussen de bezetting en het kolonialisme zoals bijvoorbeeld Nederland in Indonesië?
Veel mensen vergelijken de situatie in Israël en Palestina met het kolonialisme, waar landen als Nederland, België, Groot-Brittannië en Frankrijk vele delen van de wereld veroverden en daar koloniën vestigden. Dit is een volkomen foute vergelijking. Israël is geen Europees land dat zijn bevolking heeft gestuurd om zich in een ander land te vestigen en zijn inwoners uit te buiten. De Joden kunnen “de bezetting niet beëindigen en terugkeren naar hun land” – omdat Israël hun land is en zij geen andere veilige plek in de wereld hebben.
Veel mensen (zowel moslims als sommigen van liberaal links) beschrijven de Joden als de ‘blanke’ veroveraars en de Palestijnen als de oorspronkelijke bewoners . Zij beweren dat de bezetting van Palestina moet eindigen zoals de bezetting van Indonesië, India, Afrika, enz. is geëindigd. Maar het verschil tussen deze gevallen is erg groot. Europese landen hadden niets te maken met de gebieden die ze veroverden, behalve dat ze deze om economische redenen uitbuitten. Aan de andere kant zijn er altijd joden in Israël geweest en werd het als hun land beschouwd. Ook moesten de Joden die naar Israël kwamen hun land verlaten waar ze vervolgd werden. Ongeveer een miljoen Joden uit Arabische landen kwamen naar Israël omdat ze daar niet veilig waren.
Wat is het verschil tussen rechts en links in Israël met betrekking tot het conflict met de Palestijnen?
Links in Israël (waar ik ook deel van uitmaak) beweert dat het noodzakelijk is om naast de Palestijnen te leven en het land op een overeengekomen manier te verdelen. Rechts in Israël vertrouwt de Palestijnse kant niet en beweert daarom dat Israël in het hele gebied met macht moet regeren.
Links streeft ernaar een vredesakkoord te ondertekenen dat beide volkeren in staat stelt in hun eigen land te leven, maar er tegelijkertijd voor zorgt dat Israël sterk en voldoende beschermd is, zodat het niet langer door zijn buren wordt aangevallen. De rechtervleugel in Israël beweert dat dit een naïef standpunt is: dat de Palestijnen en de Arabische landen er altijd naar zullen streven Israël, dat niet tot de regio behoort, te elimineren. Rechts zegt dat alleen als Israël het hele gebied controleert en sterk en agressief is, de Palestijnen hun ambities voor een eigen staat en de eliminatie van Israël zullen opgeven – en dat er dus vrede zal heersen in de regio. Wat de zaak ingewikkelder maakt, is dat veel van de rechtse mensen in Israël ook religieus zijn en geloven dat de Joden recht hebben op het hele land, dat door God aan het volk Israël is gegeven. Het religieuze argument en het veiligheidsargument vermengen zich dus met elkaar en maken het debat lastig.
Wat moet de oplossing voor het conflict zijn?
De enige mogelijke oplossing is in mijn ogen de ‘twee staten oplossing’. Het is volkomen duidelijk dat noch de Palestijnen, noch de Joden hun ambitie voor een eigen onafhankelijke staat zullen opgeven. De verdeling moet gebaseerd zijn op de Oslo-akkoorden.
Verschillende partijen hebben door de jaren heen oplossingen voorgesteld voor de verdeling van het grondgebied min of meer volgens de grens aan het einde van de Zesdaagse Oorlog (de Groene Lijn genoemd). Over het algemeen zullen de gebieden waar de meeste Palestijnen wonen deel uitmaken van Palestina en zullen de gebieden waar de meeste Joden wonen deel uitmaken van Israël. De belangrijkste onderdelen van deze oplossing is dat de grenzen duidelijk zijn en dat Israël zeker weet dat het in veiligheid zal kunnen leven en niet opnieuw zal worden aangevallen. Dat wil zeggen dat de Palestijnse staat geen leger zal hebben, en dat zij niet zal toestaan dat terroristische organisaties daar groeien en Israël aanvallen, zoals nu gebeurt vanuit Gaza en Libanon. De internationale gemeenschap moet de partijen onder druk zetten om deze oplossing te aanvaarden.
In het volgende hoofdstuk: De huidige oorlog in Gaza en hoe wordt het in Nederland gezien
